Innovatieve plug moet risico op vroeggeboorte verkleinen
Steeds vaker worden er kijkoperaties in de baarmoeder tijdens de zwangerschap uitgevoerd, onder meer voor de behandeling van CHD. Hierbij wordt er een gaatje in de vliezen gemaakt, waardoor er een aanzienlijk risico op vroeggeboorte is. Dit maakt dat de uitkomst van de operaties vaak veel minder succesvol is. Een groep onderzoekers in Nijmegen werkt aan een veelbelovende innovatieve plug. De plug heeft vormgeheugen en dicht het gat in de vliezen na de kijkoperatie. Onderzoeker Rob Meuwese (foto, links) en gynaecoloog Joris van Drongelen (foto, rechts) van het Radboudumc vertellen over de nieuwe techniek en de stappen die nog gezet moeten worden.
Aanstaande ouders van een kind met CHD kunnen het advies krijgen om een FETO (Foetoscopische Endoluminele Tracheale Occlusie) behandeling te ondergaan. Hierbij wordt er met behulp van een kijkoperatie in de baarmoeder tijdelijk een ballonnetje in de luchtpijp van de ongeboren baby geplaatst, waardoor de onderontwikkelde longen harder gaan groeien.
Risico op vroeggeboorte
De belangrijkste mogelijke complicatie bij een FETO behandeling is een vroeggeboorte. Bij de kijkoperatie wordt namelijk een gaatje in de vliezen gemaakt. Vaak gaat dit gaatje niet dicht. Hierdoor blijft er vruchtwater lekken of breken de vliezen eerder dan gewenst. Een vroeggeboorte is een ernstige complicatie, omdat het kind dan met onvolgroeide longen veel te vroeg ter wereld komt. “En dan is de uitkomst soms ongunstiger dan wanneer de FETO behandeling niet was gedaan”, zegt Rob Meuwese.
Daarom wordt er door verschillende internationale onderzoeksgroepen al jaren onderzoek gedaan naar hoe het gaatje in de vliezen het beste gedicht kan worden. Echter heeft dit vooralsnog niet tot een goede afdichting geleid. Een onderzoeksteam van het Radboudumc in Nijmegen lijkt nu, in samenwerking met het Erasmus MC (Rotterdam), de KU Leuven, HCM Medical en PlatformCHD, met een nieuwe plug dicht bij een goede oplossing te zijn. De plug is 3 milimeter dik en 3 centimeter lang, en zet uit als deze in contact met vruchtwater komt. Als deze plug daadwerkelijk het gaatje in de vliezen kan dichten, heeft dat een positieve impact op de behandeling van CHD en vergroot het daarmee de kans op een betere uitkomst.
FETO voor grotere groep interessant
“Nu wordt FETO vooral toegepast op ongeboren baby’s met een ernstige vorm van CHD, omdat het voor hen een bewezen positief effect heeft. Voor mildere vormen wegen de voordelen vaak niet op tegen de risico’s. Als we het risico op vroeggeboorte kunnen verkleinen met deze plug, kan FETO ook worden toegepast bij mildere vormen van CHD, waardoor ook die baby’s met beter ontwikkelde longen worden geboren.”
De plug wordt uiteraard niet alleen ontwikkeld voor operaties bij CHD, maar voor alle ingrepen die plaatsvinden in de baarmoeder. “Het opereren van ongeboren baby’s is een jong vakgebied”, vertelt Van Drongelen. “Deze operaties worden nu voor enkele ziektebeelden toegepast. In de naaste toekomst zullen er meer indicaties voor operaties in de baarmoeder bijkomen, waarbij vroeggeboorte ten gevolge van het gat in de vliezen ook een groot risico is. De nieuwe plug kan ook voor deze aandoeningen een voordeel bieden.”
Grote stappen gezet
Voor een FETO behandeling moeten Nederlandse ouders momenteel nog naar Leuven. Daarom is er ook een intensieve samenwerking met het ziekenhuis in België. Op dit moment gaat een gynaecoloog uit het Radboudumc of ErasmuMC met de vrouw mee naar Leuven om daar de FETO behandeling samen met het team aldaar uit te voeren. De komende jaren zal de behandeling ook in deze ziekenhuizen in Nederland worden aangeboden.
Het onderzoeksteam is tweeënhalf jaar geleden begonnen. Sindsdien zijn er grote stappen gezet. De plug is een collageen sponsje, dat uitzet bij contact met vruchtwater en zich daarna vastzet in de vliezen. Er zaten eerder grote verschillen in kwaliteit. Ook kwamen er luchtbellen in de plug, waardoor er zwakke punten ontstonden.
Vormgeheugen
De onderzoekers hebben de plug op alle mogelijke manieren onder de loep genomen. Er is bovendien nieuwe apparatuur aangeschaft, waardoor de pluggen allemaal dezelfde hogere kwaliteit hebben. “Je wilt uiteindelijk hetzelfde effect als een kurk op een wijnfles”, zegt Van Drongelen.
Meuwese: “Het verschil met eerdere pogingen is dat deze plug vormgeheugen heeft. Voor de plaatsing heeft de plug een bepaalde vorm. Hij wordt gekrompen om met een buisje van 3 millimeter in diameter geplaatst te worden. Als die in contact komt met het vruchtwater, neemt de plug zijn oorspronkelijke vorm aan en verankerd zich in de spier van de baarmoeder, waardoor die ook goed vastzit in de vliezen.”
Het zal alleen nog even duren, voordat de nieuwe plug standaard gebruikt mag worden. De komende vier jaar moet de plug uitvoerig getest worden. “We liggen op schema, maar een exact jaartal is moeilijk om te geven. We verwachten geen nadelige effecten van de plug , maar we moeten aantonen dat de plug veilig is en het optreden van vroeggeboortes vermindert.”
Belangrijke uitdagingen
De onderzoekers staan bovendien nog voor een aantal belangrijke uitdagingen. “De samenstelling van de vliezen maakt het ingewikkeld”, zegt Meuwese. “Er blijkt een groot verschil tussen mensen en andere diersoorten. Het is bij mensen een zwakkere plek.” Van Drongelen: “Het gaatje moet ook niet voor een paar seconden of minuten gedicht worden, maar voor een langere tijd. De zwangerschap van een mens duurt lang. Zo zijn er veel factoren die het uitdagend maken.”
Alle factoren die het succes van de plug kunnen beïnvloeden worden onderzocht. Meuwese: “We kijken bijvoorbeeld ook goed naar de kosten. Als de plug bijvoorbeeld erg duur is terwijl het maar een kleine winst in gezondheid geeft, zal deze niet worden gebruikt. Daarnaast ontwikkelen we ook een trainingsmodel, zodat de plaatsingstechniek goed kan worden geoefend.” Als alles volgens plan verloopt gaat de plug wereldwijd impact hebben in de behandeling van ernstige aandoeningen bij ongeboren baby’s, zoals CHD.
